I VUN HRISEL LOH RAWH I PAWN LAM MAHNI VEENHIMNA
Mite chuan beauty’s only skin deep an ti a; “chhûng lam”-a awm chu a pawimawh ber a ni. Kan chhungril hi a pawimawh tak zet a, mahse vun hi pawn lam khawvel laka i invenna layer hmasa ber a ni. Vun hian i hriselna zawng zawng hriat theihna tur clues pawimawh tak tak a pe thei bawk. I vun enkawl tha zir la, chutiang chuan i vun hian a enkawl tha zel thei ang che.
Vun hian kawng tam takin i taksa a venghim a ni. NIH dermatologist Dr. Heidi Kong chuan, “Vun hian taksa hi bacteria leh boruak tichhe thei thil dang, mihring hriselna atana hlauhawm thei laka a rawn luhchilh loh nan daltu a siam a ni,” a ti.
Vun hian chanvo dang a nei bawk. Thil pakhat a lum lutuk emaw, a hrual lutuk emaw a hriat theihna tur nerve endings a awm a, chuvang chuan rang takin i inhnukdawk thei a ni. I vunah sweat glands leh thisen kalna kawng te tak te te hian i taksa lumna control turin a pui thin. Tin, i vunah cell te chuan ni êng chu vitamin D ah an chantir a, chu chu ruh hrisel atan a pawimawh hle bawk.
Vun hian hriselna lama harsatna a awm tih a hriattir thei bawk. Rash sen, itchy rash chuan allergy emaw infection emaw a hriattir thei a, i hmaiah “butterfly” rash sen chu lupus chhinchhiahna a ni thei bawk. Yellow tint hian liver natna a tilang thei. Tin, moles dum emaw, danglam tak emaw chu vun cancer vaukhânna chhinchhiahna a ni thei bawk. I vunah beisei loh taka inthlak danglamna awm tur chu fimkhur hle la, ngaihtuahna i neih chuan i doctor nen inbia ang che.
I vun hi a vawt lutuk thei a, chu chu tui i in tlem emaw, ni eng emaw, vawt emawa hun i hman tam lutuk chuan a ni. “Kut sil hi faina tha tak atan a pawimawh laiin, kut sil lutuk hian vun a ti ro thei bawk,” tiin Kong chuan a sawi a, a bik takin tui lum leh sahbawn khauh tak hmanga sil a nih chuan a ti. Vun vawt enkawl nan moisturizing cream emaw lotion emaw hmang la, inbual leh kut sil hian tui lum aiah tui lum hmang zawk rawh. I in chhunga boruak vawt lo turin humidifier i hmang thei bawk.
Ni hian i vun pawh a tichhe thei bawk. Ni êng hian ultraviolet (UV) light a pai a, chu chuan ni a tikehsawm a, i vun chu a upa chak zawk a, i tar deuh deuh chuan wrinkles tam zawk a thlen thin. “UV exposure leh vun cancer hi inzawmna nghet tak a awm a ni,” tiin Kong chuan a sawi belh bawk. Chuvangin i vun chu ni laka venghim rawh. Kawrfual leh invenna thawmhnaw dang ha la, ni êng a chak ber lai, zing khawvar leh chawhnu lam, ni êng a chak ber lai, ni ênga invenna factor (SPF) 30 tal nei sunscreen hmang bawk ang che.
Kong ang vun zirchiangtu tam tak chuan vun microbiome—i vunah bacteria leh microscopic organism dangte chu an zirchiang mek a ni. Chung microbes thenkhat chu a \angkai thei hle. Evidence chuan taksa infection dotu immune system an tichak a, hrisel taka awmtir turin an pui bawk. “Mahse, vun natna ṭhenkhat, microbe ṭhenkhat nena inzawmna hriat chhuah nei a awm a ni,” tiin Kong-a chuan a sawi. “Chutiang microbes te chu mi hrisel leh vun natna nei te inkarah engtin nge an danglam tih hriatthiam kan tum a ni.” Hun rei tak chhung chu scientist-te chuan vun microbes hrisel tak takte thlawp theihna tur kawng zawn an duh a, chutih rualin vun microbes tha lo tak takte pawh tihtlem theih dan tur an zawng duh a ni.
Vun hriselna atana tips:
Silfai rawh. Tui lum—tui lum ni lovin—in inbual la; mild cleanser hmang la, a tithinur lo; leh silfai tur a ni. zawi zawiin—scrub suh.
Ni chhiatna block rawh. Ni nasat lutuk loh tur, sunscreen hmang la, invenna thawmhnaw ha bawk ang che.
Tanning bed emaw sunlamp emaw hmang suh. Ni chhuah ang bawka UV radiation hlauhawm tak an pe chhuak thin.
Vun hring (dry skin) hi pumpelh rawh. Tui tam tak in la, moisturizer nem tak, lotion emaw cream emaw hmang bawk ang che.
Stress tihziaawm rawh. Stress hian i vun leh taksa system dangte a tichhe thei a ni.
Mut tam rawh. Mithiamte chuan tleirawl tan zan khatah darkar 9 vel leh puitling tan darkar 7-8 vel hman an rawt a ni.
Thu sawi rawh. I vunah danglamna mak tak tak i hmuh chuan i doctor nen inbia ang che, chu chu rash emaw mole emaw, a size emaw, a rawng emaw a inthlak ang chi hi a ni. Credit-NIH Health